عنوان طرح:

بررسی اثر طب سوزنی روی نتیجه باروری آزمایشگاهی

دکترسپیده پیوندی-دکتر ثمانه رخگیره- نادعلی اسماعیلی

چکیده:

زمینه:

     طب سوزنی از طريق تنظيم فاکتورهای نورواندوکرينولوژيک،افزايش جريان خون رحم و تخمدانها،تنظيم ساتيوکاين ها،کاهـش اسـترس،اضطـراب و افسـردگی نتيـجه IVFرا بهبــود می بخشد.

این مطالعه جهت ارزیابی اثر طب سوزنی برنتایج باروری در بیماران تحت درمان با IVF انجام شد.

در یک گروه بیماران در روز انتقال جنین تحت طب سوزنی قرار گرفتند و با گروه کنترل که طب سوزنی دریافت نکرده بودند مقایسه شدند.

مواد و روشها:

این مطالعه به روش کار ازمایی بالینی بر روی 164 بیمار نازا مراجعه کننده به کلینیک نازايی بیمارستان امام خمینی در سال 89-88 تحت (82 بیمار در گروه طب سوزنی و 82 بیمار در گروه شاهد)انجام گردید

مداخله:

در گروه طب سوزنی قبل از انتقال جنین سه دوره به مدت 25 دقیقه در وضعیت دراز کشیده تحت الکتروآکوپانکچر در مناطق موثر روی باروری قرار گرفتند. زمان انجام طب سوزنی روز پانکچر اووسیت دو روز بعد از پانکچر و و یک دوره بلافاصله قبل از انتقال جنین بود.

 نتایج اصلی:

 

تست حاملگی مثبت_حاملگی کلینیکال_حاملگی ادامه دار

 

یافته ها:

 از 164 فرد مورد مطالعه (%5/33)55 نفر حامله شدند. میزان حاملگی در گـروه طب سوزنی(%5/41)34 مورد در مقـابل (%6/25) 21 مورد در گـروه شاهد بود.(032/0=p)

 از این تعداد(%3/29)48 نفر در سونوگرافی هفته 5 حاملگی ساک حاملگی داشتند و (%1/20)33 نفر حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته داشتند.

 میزان مشاهده ساک حاملگی در 5 هفتگی(%8/37) 31 مــورد در گــروه طب سوزنی و (%7/20)17 مورد در گـروه شاهد بود.(016/0=p)

 میزان حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته (%6/21) 21 مــورد در گــروه طب سوزنی و (%6/14)12 مورد در گـروه شاهد بود.(08/0=p)

میزان تست مثبت حاملگی,مشاهده ساک حاملگی در 5 هفتگی و حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته در گـروه طب سوزنی بیشتر بود.

 

نتیجه گیری:

 

طب سوزنی روز انتقال جنین موجب بهبود چشمگیر نتیجه IVF در مقایسه با گروه کنترل می شود. 

 

واژگان کلیدی:  

 

Invitro fertilization - embryo transfor - acupuncture

طب سوزنییک روش درمانی سنتی است که در سایه تحقیقات و پژوهشهای علمی تجدید و با علم پزشکی مدرن روز تکمیل شده و در درمان طیف وسیعی از بیماریها از جمله نازایی مورد استفاده قرار گرفته است.

پایه طب سوزنی، این فرضیه است که کانال های انرژی به نام مریدیان (meridian) در سرتاسر بدن وجود دارند و منشاء بیماری هاانسداددر جریان انرژی است. از طب سوزنی به عنوان راهی جهت برطرف نمودن این انسدادها استفاده می گردد. این روش شامل تحریک نقاط آناتومیک خاص در طول مریدیان ها از طریق سوراخ کردن پوست با سوزن بسیار نازک است.

مکانیسم اثر طب سوزنی روی قدرت باروری براساس تحریک مرکزی ترشح بتااندورفین، اثر روی پالس Gn RH و ترشح گنادوتروبین و استروئید و مهار سمپاتیک و افزایش جریان خون رحم و تخمدان می باشد. (1)

افزایش جریان خون رحم و تخمدان منجر به بهبود شرایط لانه گزینی در رحم می شود. (2) مسیرهایی در سیستم هیپوتالوموس ولیمبیک مشخص شده که در طب سوزنی بصورت میانجی عمل می کنند. (3)

نازائی قادر به ایجاد استرس در بیمار است که منجر به رهاسازی هورمونهای استرس می شود. انجام طب سوزنی منجر به کاهش استرس می شود و مطرح کننده این واقعیت است که کاهش استرس باعث اصلاح میزان باروری می شود. (4) بنابرين طب سوزنی از طريق تنظيم فاکتورهای نورواندوکرينولوژيک،افزايش جريان خون رحم و تخمدانها،تنظيم ساتيوکاين ها،کاهـش اسـترس،اظطـراب و افسـردگی نتيـجه IVFرا بهبــود می بخشد.(5)

مقالات متعددی مبنی بر اثر مفید طب سوزنی در درمان نازایی زنان منتشر شده است.

مطالعه Paulus و همکاران در سال 2002 جهت بررسی اثر طب سوزنی در بیماران Ivf انجام شد. در این مطالعه 160 بیمار که Ivf شدند بطور راندوم 25 دقیقه طب سوزنی شدند و یا در گروه کنترل قرار گرفتند. بیماران در گروه کنترل بمدت 25 دقیقه قبل و بعد از انتقال جنین در حالت آرامش دراز کشیدند. افزایش مشخص در میزان حاملگی در گروه طب سوزنی وجود داشت. میزان حاملگی 42.5% در گروه طب سوزنی در مقابل 26.5% در گروه کنترل بود. (6)

 در متاانالیزی که در سال 2008 توسط Sunkarn انجام شد.طب سوزنی در زمان انجام انتقال جنین تفاوت معنی داری در میزان حاملگی نشان نداد.(7)

 در مطالعه کوهورت در سال 2010, Balkj570 بیمار تحت درمان با IVF را بطور راندوم در گروه طب سوزنی و شاهد قرار داد. طب سوزنی باعث کاهش استرس قبل و بعد از انتقال جنین شد. میزان حاملگی در گروه طب سوزنی افزایش پیدا کرد.(8)

 در مطالعه Magarelli اثر تحریکی طب سوزنی در بیماران با پاسخ ضعیف به Ivf بررسی شد. 57 بیمار طب سوزنی شدند و در 94 بیمار طب سوزنی انجام نشد. افزایش معنی داری در میزان حاملگی در افراد طب سوزنی مشاهده شد. (53% در مقابل 38% P<0.01) (9)

 با توجه به این فرضیه که انجام طب سوزنی در روز انتقال جنین قادر به ایجاد اثار مفید بر جریان خون رحمی و کیفیت اندومتر است.در این مطالعه طب سوزنی جهت بهبود نتایج IVF قبل از انتقال جنین انجام شد.

 هدف مطالعه ارزیابی اثر طب سوزنی در میزان تست مثبت حاملگی, حاملگی کلینیکال و حاملگی ادامه دار به دنبال IVF بود.

 

روش اجراء:

 

این مطالعه یک کار ازمایی بالینی است که بر روی 164 بیمار نازا(82 بیمار در گروه طب سوزنی و 82 بیمار در گروه شاهد)مراجعه کننده به کلینیک نازايی بیمارستان امام خمینی در سال 89-88 انجام گردید.. بیماران مورد مطالعه خانمهایی بودند که به علت عوامل مختلف نازایی اعم از اندومتریوزیس یا عوامل مردانه,علل لوله ای,فاکتور مربوط به اووسیت یا علل ایدیوپاتیک کاندید ET(انتقال)جنین بودند.

 بیماران کاندید سیکل ICSI و انتقال جنین فریزشده بعد از اگاهی از اهداف و جزیيات عملی پروژه و کسب رضایت نامه وارد مطالعه شدند.بعد از همانند سازی از نظر سن,علت نازایی,مدت,سابقه قبلی انجام ART و نوع جنین تازه یا فریزشده بیماران به طور راندوم در دو گروه 82 نفری شاهد و الکترواکوپانکچر قرار گرفتند.

 

درمان هورمونی و روش IVF/ICSI:

 

رژیم تحریک تخمدان در بیمارانی که تحت ICSI قرار گرفتند روش استاندارد long luteal phase بود.درمان با GNRH Agonist از اواسط مرحله لوتیال (روز 21 فاز لوتیال) شروع شد.با شروع قاعدگی دوز GNRH کاهش یافت و از روز سوم سیکل قاعدگی گنادوتروبین برونزا (Gonal F) به منظور تحریک تکامل فولیکولی مورد استفاده قرار گرفت.

 در سیکل انتقال جنین تازه بعد از تحریک کنترل شده تخمدان با گنادوتروبین های برونزا زمانی که سایز فولیکولها به mm18 رسید تحت نظارت سونوگرافی ترانس واژینال اووسیتها از تخمدان استخراج شد و پس از انجام ICSI تعداد 3-2 جنین 8-6 سلولی با استفاده از کاتتروالاس، با هدایت سونوگرافی شکمی به داخل کاویته رحم منتقل شد. محل قرار دادن جنین هاcm 1.5 – 1 زیر فوندوس رحم بود. بیماران پس از انتقال جنین از حمایت فاز لوتئال با پروژسترون تزریقی روزانه استفاده کردند.

 در بیماران که جنین فریز شده دریافت کردند از روش استاندارد ساپرشن با Superfact قبل از انتقال جنین و دریافت استروژن + پروژسترون بعد از انتقال استفاده شد. در این بیماران GNRH Agonist(Superfact) از روز 21 فاز لوتیال سیکل قبلی شروع شد. با شروع قاعدگی دوز GNRH کاهش یافته و استرادیول خوراکی 2mg روزانه آغاز گردید.4روز قبل از انتقال جنین پروژسترون عضلانی روزانه استفاده شد و بعد از انتقال جنین درمان با استروژن و پروژسترون ادامه پیدا کرد.

 سپس BHCG، 16 روز بعد از انتقال جنین چک شد.جنین شناس و و پزشک انتقال دهنده از انجام یا عدم انجام طب سوزنی روی بیمار اطلاع نداشتند.

 بیماران در گروه طب سوزنی قبل از انتقال جنین سه دوره به مدت 25 دقیقه در وضعیت دراز کشیده تحت الکتروآکوپانکچر در مناطق موثر روی باروری قرار گرفتند. زمان انجام طب سوزنی روز پانکچر اووسیت دو روز بعد از پانکچر و و یک دوره بلافاصله قبل از انتقال جنین بود.

 بیمارانی که کمتر از سه دوره تحت الکتروآکوپانکچر قرار گرفتند یا در ریسک سندرم تحریک بیش از حد تخمدان یا پاسخ تخمدانی نا مناسب بودند از مطالعه خارج شدند.

 نقاط مورد استفاده در طب سوزنی شامل نقاط بدنی و نقاط روی گوش بود. نقاط بدنی عبارتند از:

 

Du20, Ren3, Live3, P6, SP6, St29, St36, L14

 

نقاط روی گوش عبارتند از: نقاط عضلانی، نقطه رحم، نقطه SHENMEN

 پیامد اولیه حاملگی بود که بصورت نتیجه مثبت تست حاملگی سرمی در روز 16 بعد از ترانسفر تعریف شد.

 پیامد ثانویه حاملگی کلینیکال و ادامه یافته بود. در افرادی که تست مثبت حاملگی داشتند در هفته 5 بارداری سونوگرافی انجام شد. درصورت مشاهده ساک حاملگی داخل رحمی حاملگی کلینیکال در نظر گرفته شد. حاملگی ادامه دار (ongoing) شامل حاملگی بعد از هفته 12 بود.

 

روش اماری:

 کلیه داده ها وارد کامپیوتر شدند و با استفاده از نرم افزار spss وآزمون آماری χ² (کای دو) آنالیز داده ها انجام شد.سطح معنی دار ازمون در حد 05/0>p در نظر گرفته شد.

 نتایج:

 

در این مطالعه جهت تعیین اثر طب سوزنی در موفقیت IVF164بیمار انتخاب شده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. بیماران به طور راندوم به دو گروه مداخله(دریافت کننده طب سوزنی)و گروه شاهد تفکیک شدند و به شرح ذیل مورد ارزیابی قرار گرفتند.

 میانگین سن در گروه مورد 3/4±1/31 سال در گروه شاهد 9/4±8/29 بود و اختلاف معنا داری بین دو گروه مشاهده نگردید.(93/0=p)

 میانگین BMI در گروه مورد 06/3±04/25 و در گروه شاهد 8/2±3/25 بود و اختلاف معنا داری بین دو گروه مشاهده نگردید.(55/0 =p)

 میانگین مدت نازایی در گروه مورد 7/2±8/5 سال و در گروه شاهد 7/2±2/5 بود و اختلاف معنا داری بـین دو گـروه مشاهده نـگردید.(14/0 =p)

 در گروه مورد %1/51 و در گروه شاهد 9/48 افراد نازایی اولیه داشتند. اختلاف معنا داری بـین دو گـروه مشاهده نـگردید.(53/0 =p)

 در هر دو گـروه%26 سابقه انجام IVF داشتند.

 علل نازایی در گروه مورد به ترتیب شیوع علت مــردانه(%7/42),ایدیـوپـاتیک(%3/18),عـدم تخمگذاری(%1/17), عــلت لوله ای(%6/14),اندمتریوز(%5/8) و در گروه شاهد علت مردانه(%2/51), عدم تخمگذاری(%1/17), ایدیوپاتیک(%4/13), اندمتریوز(%2/12), عــلت لوله ای(%11)بود.

اختلاف معنا داری بـین دو گـروه مشاهده نـگردید.(جدول شماره 1)

ضخامت اندومتر در گروه مورد 60/0±6/9 و در گروه شاهد85/0±7/9 بود. اختلافی بـین دو گـروه مشاهده نـشد. (95/0=p) (جدول شماره 2)

 در گروه مورد 53 بیمار جنین تازه( %6/46) و 29 بیمار جنین فریز شده( %4/35 ) دریافت کردند.در گروه شاهد 56 جنین منتقل شده( %5/69) جنین تازه و26 مورد ( %5 /30 ) جنین فریز شده بود. اختلافی بـین دو گـروه مشاهده نـگردید.(50/0=p) (جدول شماره 2)

 از 164 فرد مورد مطالعه (%5/33)55 نفر حامله شدند. میزان حاملگی در گـروه طب سوزنی(%5/41)34 مورد در مقـابل (%6/25) 21 مورد در گـروه شاهد بود.(032/0=p)

 از این تعداد(%3/29)48 نفر در سونوگرافی هفته 5 حاملگی ساک حاملگی داشتند و (%1/20)33 نفر حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته داشتند.

 میزان مشاهده ساک حاملگی در 5 هفتگی(%8/37) 31 مــورد در گــروه طب سوزنی و (%7/20)17 مورد در گـروه شاهد بود.(016/0=p)

 میزان حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته (%6/21) 21مــورد در گــروه طب سوزنی و (%6/14)12 مورد در گـروه شاهد بود.(08/0=p) (جدول شماره 3)

میزان تست مثبت حاملگی,مشاهده ساک حاملگی در 5 هفتگی و حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته در گـروه طب سوزنی بیشتر بود.

 

بحث و نتیجه گیری:

 

نتایج این مطالعه نشان داد که طب سوزنی در روز انتقال جنین پیامد باروری در بیماران تحت درمان با IVF را بهبود می بخشد.

 نتایج این مطالعه مشابه مطال ) Paulus6) وهمکارانش در سال 2002 مطالعه  Magarelli (9) در سال 2004 و مطالعه Balk (8) در سال 2010بود. در این مطالعات طب سوزنی قبل و بعد از انتقال جنین باعث افزیش معنی دار میزان حاملگی در گروه طب سوزنی شده بود.

 در مطالعه Paulus (10)در سال 2003 و مطالعه May(15) در سال 2010 ,نتیجه طب سوزنی واقعی با طب سوزنی پلاسبو مقایسه شد. میزان حاملگی در گروه طب سوزنی واقعی بالاتر بود ولی اختلاف معنی داری وجود نداشت. عدم وجود اختلاف اماری احتمالأ به علت اثر پلاسبو طب سوزنی بود.

 در سال 2006 Dietrle وهمکارانش در مطالعه راندوم اینده نگر بیماران را 2 نوبت بعد از انتقال جنین تحت طب سوزنی قرار دادند. میزان حاملگی در گروه طب سوزنی بالاتر از گروه کنترل بود و اخــتلاف معنی داری داشت.در این مطالعه از 3-2 جنین تازه جهت انتقال استفاده شد.نقاط طب سوزنی در نوبت اول و دوم طب سوزنی متفاوت بود.همچنین این نقاط با نقاط مطالعه ما همخوانی نداشت.افزایش میزان حاملگی در این مطالعه علی رغم انجام طب سوزنی بعد از انتقال جنین ممکن است بعلت تفاوت نقاط طب سوزنی مطالعه فوق مطالعه ما باشد. (4)

 

 در مطالعه Westergaard در سال 2006 بیماران به طور راندوم در 3 گروه کنترل, طب سوزنی قبل و بعد از انتقال جنین, طب سوزنی قبل و بعد از انتقال جنین و 2 روز بعد از انتقال قرار گرفتند.مناطق طب سوزنی در این مطالعه مشابه مطالعه ما شامل مناطق بدنی و گوش بود. میزان حاملگی کلینیکی و حاملگی ادامه دار بعد از 12 هفته در گروه یک نوبت طب سوزنی بالاتر از گروه کنترل بود و اخــتلاف معنی داری داشت. در گروه طب سوزنی روز انتقال و 2 روز بعد میزان حاملگی اخــتلاف معنی داری با گروه کنترل نداشت.(1)با توجه به اینکه هم مطالعه ما و هم در گروه طب سوزنی روز انتقال, در این مطالعه میزان حاملگی افزایش معنی داری داشت می توان نتیجه گرفت افزودن مرحله دوم طب سوزنی 2 روز بعد از انتقال جنین موجب از بین رفتن اثار مثبت طب سوزنی می شود.افزایش میزان از دست دادن حاملگی در این گــروه مبین اثر فوق مــی باشد.

در مطالعه Smith وهمکارانش در سال 2006 بیماران به طور راندوم تحت طب سوزنی و طب سوزنی پلاسبو قرار گرفتند. طب سوزنی روز 9 تحریک تخمگذاری,قبل و بلافاصله بعد از انتقال جنین انجام شد. در مطالعه فوق از جنین تازه جهت انتقال استفاده شد.میزان حاملگی در دو گروه اخــتلاف معنی داری نداشت.(13)انجام طب سوزنی در فاز فولیکولار و بعد از انتقال جنین مانع اخــتلاف معنی دار میزان موفقیت انتقال جنین گردید.

 در مطالعه Johnson در سال 2006 روی 22 بیمار روز انتقال جنین تحت طب سوزنی قرار گرفتند میزان حاملگی در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت.(05/0=p)( 14)عدم افزایش معنی دار حاملگی ممکن است به علت کم بودن نمونه مورد مطالعه باشد.

 .نتایج مطالعه Cheong در سال 2008 بیـانـگر این مطلب است که طب سوزنی 2-3 روز بعد از انتقال جنین مفید نیست.(11)

 در سال 2007 Check وهمکارانش اثر طب سوزنی در طی فاز فولیکولار و لوتئال را در 32 بیمار تحت IVF بررسی کردند. طب سوزنی در این مطالعه اثـری بر موفقـیت IVF نداشت.(12)در این مطالعه طب سوزنی روز انتقال جنین انجام نشد. توجه به مطالـعه ما می توان نتیجه گرفت که انجام طب سوزنی روز انتقال جنین اثر مثبت روی نتیجه IVF دارد و طب سوزنی فاز فولیکولار فاقد نتایج مفید می باشد.

 در مطالعه Domar در سال 2009 بیماران به طور راندوم در دو گروه طب سوزنی و کنترل قرار گرفتند. طب سوزنی 25 دقیقه قبل و بعد از انتقال جنین انجام شد. .اختلاف آماری معنی داری در میزان حاملگی در دو گروه وجـود نداشــت. در این مطالعه از 3-2 جنین تازه جهت انتقال استفاده شد.نقاط طب سوزنی در مطالعه Domar با این مطالعه همخوانی ندارد که توجیه کننده علت اختلاف نتایج دو مطالعه است.( 16)

 با توجه به یافته های این مطالعه تصور ما این اسـت که انجــام طب سوزنی در نقاط موثر بر باروری موجب بهبود چشمگیر نتیجه IVF مـی شــود.

 با مقایسه این مطالعه با سایر مطالعات انجام شده بهترین زمان انجام طب سوزنی روز انتقال جنین می باشد و انجام طب سوزنی روزهای بعد از انتقال موجب اثر منفی بر پیامد IVF می شود.

 در این مطالعه جریان خون رحم و تخمدان که میتواند مستقیمأ لانه گزینی را تحت تاثیر قرار دهد اندازه گیری نشد.احتمالأ در طب سوزنی با تاثیر بر جریان خون اندومتر بواسطه تنظیم هورمونی و فاکتور رشد موضعی شرایط لانه گزینی را تنظیم می کند.با اندازه گیری فلو عروق رحمی و تخمدانی در مطالعات بعدی می توان تاثیر طب سوزنی بر فاکتور فوق را مشخص نمود.

 علیرغم تاثیر غیر قابل انکار فیزیولوژیک نوراندکرین طب سـوزنی نمی توان اثر پلاسبو طب سوزنی را بطور قطع رد کرد.در این مطالعه طب سوزنی پلاسبو در گروه کنترل استفاده نشد.با انجام مطالعات پروسپکتیو بالینی در آینده شامل گروه کنترل که در آن گروه طب سوزنی پلاسبو استفاده شود بهتر می توان اثر مفید طب سوزنی در IVF را اثبات کرد.

 با توجه به اهمیت مشکل ناباروری در جامعه و با توجـه به ایـنکه طـب سـوزنی می تواند روش کمکی مفیدی در بهبود نتایج IVF باشد. در این راستا لازم است تحقیقات وسیعتری انجام شود تا بتوان به نتایج دقیق تر و پاسخی بهتر دست یافت.

 

منابع و ماخذ:

 

1.Lars G.westergaard, Qunhi Mao, Marianne krogslund, steen sandrini, suzan Lenzand, Jorgen Grinsted, Acupuncture on the day of embryo transfer siginifacantly improves the reproductive outcome in infertile women. Fertility and Sterility’ 2006; May, vol85, NO.5, 1341-1346

 

2.Chang R, Chung PH, Rosenwaks Z. Role of acupuncture in the treatment of female fertility, fertile steril 2002; vol78:1149-1153

 

3.Cummins Jm, Breen Tm, Harison KL, Show JM, Wilson LM, Hen nessey Jf, et al. A formula for scoring human embryo growth rates in invitro fertilization: its value in predicting pregnancy and comparison with visual estimates of embryo quality. J In vitro Embryo Transfer 1986; vol3: 284-295

 

4.Stefan Dieterle, Gaoying, WolfgangHatzman, and Andereas Neuer. Effect of acupuncture on the outcome of in vitrofertilization and intracytoplasmic sperm injection. Fertility and Sterility, 2006; May, vol85, NO.5, 1347-1357

 

5. Andersom BJ. H aimovicif,etal.In vitro fertilization and acupuncture:clinical efficacy and mechanistic basis,altern ther health med.2007;may-jun:13(3):38-48

 

6.Paulus WE, ZhangM, Streh ler E, EL-Danasauri I, Sterzik k. Role of zcupuncture in patients who undergo assisted reproductive therapy. Fertile Steril, 2002; vol.77: 721-

 

7.Sunkara SK ,El TourkhyT,etal,Asystematic review and meta analysis of acupuncture in vitro fertilization BJOG.2008 sep;115(10);1203-13.Epub 2008 Jul 23.

 

8.Balk J.Cotav J,etal.The relationship between perceived stress,acupuncture,and pregnancy rates among IVF patient:pilot study.complement ther clin pract.2010 Aug;16(3);154-7.

 

9.Magarelli PC, Criedenda DK, Acupuncture and Ivf poor responders: a cure? Fertility and Sterility 2004; 81:S20

 

10.Paulus WE, ZhangM, Streh ler E, Seybold B, Sterzik K. Placebo-controlled trial of acupuncture effects in assisted reproductive therapy. Human Reproduction, 2003; 18(Suppl1): Xviii18

 

11. Cheong YC, Hung Yu NgE, Ledger WL. Acupuncture and assisted conception. 2008. Oct8;(4)

 

12. Wang W,check JH,etal.Amatched controlled study to evaluate the efficacy of acupuncture for improving pregnancy rates following in vitro fertilization-embryo transfer.Clin Exp obstet coynecol.2007;34(3):137-8

 

13. Caroline smith, Meaghan coyle, BoHlth, sc[Acup. and Robert]. Norman, Influence of ocupuncture stimulationon pregnancy rates for woman undergoing embryo transfer.

 

Fertility and sterility, 2006; May, vol85. No.5, 1352-1358

 

14.Johnson D,Chobham, Surry.Acupuncture prior to and at embryo transfer in an assisted conception unit.BMJ Journals.2006 Mar;24(1):23-8

 

15.MayI,Milad MP,etal,Randomized controlled trial:effec t of acupuncture on pregnancy atesin women undergoing IVF.fertil steril.2010 Jun;19

 

16. Domar AD,etal.The impact of acupuncture on invitro fertilization outcome.Fertil steril.2009 Mar;91(3):723-6.Epub 2008 Mar 7.

 

 

 

 

 

 

 

Share:
 
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•   
•